Zit er plastic in margarine? Is het milieuvriendelijker dan roomboter, of juist niet? Over margarine gaan wilde verhalen rond op internet. Wat is waar, wat is fabel? In een eerder artikel zocht ik al uit wat het verschil is tussen roomboter en margarine (klik hier om meer te lezen!). Vandaag ga ik verder in mijn poging zin en onzin van elkaar te scheiden. Daar worden we allemaal alleen maar wijzer van, toch?

1. ‘Margarine is niet geschikt voor veganisten’

– SOMS WAAR

In principe bestaat margarine uit plantaardige oliën, zoals koolzaadolie, zonnebloemolie en lijnzaadolie. Daar zit niets dierlijks bij, wat betekent dat het geschikt is voor mensen die volledig plantaardig (oftewel: veganistisch) eten. Soms worden er alleen weleens een paar melkbestanddelen toegevoegd aan margarine, o.a. voor smaak. Je kunt dus niet zonder meer zeggen dat álle soorten margarine geschikt zijn voor veganisten. Wel is het zo dat veel margarinemerken die paar procent melkbestanddelen inmiddels vervangen hebben voor plantaardige ingrediënten, zodat véél margarine volledig veganistisch is. Alleen al Becel heeft 11 producten die volledig plantaardig zijn: kijk hier (klik!) voor een overzicht. Kortom: margarine is meestal geschikt voor veganisten.

2. ‘Margarine is niet natuurlijk’

– NIET WAAR

Dit vind ik altijd een beetje lastig. Zijn producten die uit een fabriek komen altijd ‘slecht’? Of heeft de evolutie van de mens ervoor gezorgd dat we niet al onze voeding zelf hoeven neer te knuppelen en naar onze grot hoeven slepen? Ik neig naar het laatste, hoewel ik ook zoveel mogelijk verse en onbewerkte voedingsproducten wil gebruiken. Om de proef op de som te nemen ging ik thuis margarine maken. Ik heb geen laboratorium thuis, dus er kwamen geen reageerbuisproeven aan te pas 😉

Voor mijn zelfgemaakte margarine deed ik zes eetlepels plantaardige olie in een kom: koolzaadolie in mijn geval, maar zonnebloemolie of lijnzaadolie (of een combinatie van die oliën) werkt ook! In principe is margarine een mengsel van olie en water. Niets meer, niets minder. Om zo’n basis margarine een beetje kleur te geven voegen veel producenten een klein beetje wortelsap toe aan hun margarine. Om te zorgen dat olie en water kunnen mengen is een emulgator nodig, dat is in dit geval mosterdpoeder. Gewoon te koop bij de supermarkt, en anders bij de toko te vinden! Naast mosterdpoeder en wortelsap doe ik er ook een beetje citroensap in, puur voor de smaak. Het volledige recept kun je hier vinden (klik!). Dat is alles. Als ik dit zelf kan maken, vind ik het onzin om margarine ‘onnatuurlijk’ te noemen. Als ik de vergelijking met brood mag maken, wat we volgens mij ook allemaal een natuurlijk product vinden: brood kan ik ook zelf maken, als ik dat wil. Alleen vind ik het makkelijker als de bakker dat doet. Margarine kan ik zelf maken, als ik dat wil. Alleen vind ik het makkelijker als de producent dat doet. In de fabriek, waar ze snel grote hoeveelheden margarine kunnen maken. Daarom is deze stelling NIET WAAR.

 

3. ‘Er zit plastic in margarine’

– NIET WAAR

Hét broodje aap verhaal dat met stip op nummer 1 staat als we het hebben over margarine: “Margarine is maar één molecuul verwijderd van plastic”. Nu vraag ik me af of veel mensen weten hoe een plastic molecuul eruit ziet, maar dat terzijde. Zelf heb ik alleen scheikunde gevolgd op het VWO, maar wel tot de 6e – ik was een beetje zo’n beta nerd. Dan weet je dat margarine uit verschillende ingrediënten bestaat, dus ook uit allerlei verschillende moleculen. De oliën en vetten in margarine bestaan uit koolstof, waterstof en zuurstof. Overigens is dat hetzelfde voor roomboter en olijfolie.

Een plasticmolecuul (polyethylene) bevat ook koolstof en waterstof. Daarmee is eigenlijk alles gezegd. Als margarine op plastic lijkt omdat ze allebei koolstof en waterstof bevatten, dan lijken roomboter en olijfolie net zo veel op plastic. En het menselijk lichaam; dat bestaat ook voor 93% uit waterstof, koolstof en zuurstof. Een duidelijk gevalletje: ONZIN.

4. ‘Margarine is milieuvriendelijker dan roomboter’

– WAAR

Wist je dat een derde van de totale uitstoot van broeikasgassen (zoals CO₂ en methaangas), gerelateerd zijn aan de voedingssector? Bij methaangas moet ik altijd denken aan koeienscheten; dat schijnt een van de zwaarste vormen van uitstoot aan methaan te zijn. Maf he? Door te kiezen voor een minder dierlijk en meer plantaardig eetpatroon, verlaag je die milieudruk, en je eigen CO2 footprint. Omdat voor margarine geen dierlijke producten worden gebruikt en dus geen vee gehouden en gevoerd wordt (en geen koeien nodig zijn die lekkere methaan-scheten laten) is de CO2 voetafdruk van margarine lager dan van bijvoorbeeld roomboter. Deze stelling is dus WAAR.

 

5. ‘Margarine bevat palmolie’

– SOMS WAAR

Net als bij stelling 1 uit dit artikel, geldt dat het gebruik van palmolie verschilt per soort en merk margarine. De reden dat er überhaupt palmolie gebruikt wordt is dat dit type vet zorgt voor een vaste, smeuïge structuur. Hiervoor is een ‘hard vet’ zoals palmolie nodig. Het maakt margarine smeerbaar, eigenlijk! En er zit Omega 3 en Omega 6 in. Nu vind ik zelf dat palmolie niet De Duivel is, omdat er ook duurzame palmolie op de markt is.

“Wat maakt duurzame palmolie duurzamer dan alternatieven?” – ik hoor het je denken. Ik probeer het uit te leggen! Die duurzaamheid heeft te maken met de opbrengst per hectare, vergeleken met andere gewassen. Palmolie heeft de hoogste opbrengst per hectare in vergelijking met andere olie gewassen. Om dezelfde hoeveelheid olie uit andere bronnen (bv. kokosnoten of sojabonen) te halen is er 4 tot 10 keer zoveel land nodig. Duurzaam betekent hier: deze palmolie heeft een hoge opbrengst per hectare, zorgt niet voor ontbossing & garandeert goede werkomstandigheden voor boeren. Een merk als Becel gebruikt alleen duurzame palmolie, omdat er op dit moment simpelweg geen echt duurzame alternatieven zijn voor palmolie. Beter dúúrzame palmolie, dan een niet-duurzaam alternatief! Wil je checken of de palmolie in een product duurzaam is? Check dan het RSPO-keurmerk: dit geeft aan dat het gebruik van deze palmolie niet ten koste gaat van natuurbossen en de leefomgeving van dieren.

Maar goed, wie palmolie-vrije margarine wil moet goed de etiketten lezen, want die varianten zijn er zeker. Ik gebruik zelf graag Becel Pure (met groene deksel) voor recepten als smeuïge cakes (daarvoor werkt margarine beter dan roomboter). Die variant is volledig palmolievrij. De meeste biologische margarines bevatten ook geen palmolie, of daar wordt alleen duurzame palmolie voor gebruikt. Deze stelling is dus SOMS WAAR.

 

 

---

Dit artikel is tot stand gekomen in samenwerking met Becel. Bedankt voor jullie input en informatie!